İşe iade davası, işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli sebep gösterilmeden veya geçersiz nedenle feshedildiği hallerde bu geçersizliğe dayanarak iş mahkemelerinde açtığı davadır. Tanımından da anlaşılacağı üzere bu davayı yalnızca işten çıkarılan işçiler açabilir. İş güvencesine sahip olan ve iş sözleşmesi feshedilen işçilerin iş sözleşmesinin feshi tarihinden itibaren 30 gün içinde dava açmaları gerekmektedir.
‘’Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. (Ek cümle: 6552 - 10.9.2014 / m.2) “Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz.”
Madde metninden anlaşılacağı üzere işveren işçiyi geçerli ve haklı bir sebep olmaksızın işten çıkaramamaktadır. Çıkardığı takdirde işçinin işe iade davası açması mümkündür. Bunun yanında işçinin bu hakkı kullanabilmesi için bazı şartlar getirilmiştir. Bunlardan iş güvencesi hukukumuzda 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir:
İş güvencesine sahip olmak için aranan belli şartlar vardır. Bunlar;
Kanun uyarınca işten haksız yere çıkarılan işçi, işten çıkarıldığı tarihten itibaren 30 günlük hak düşürücü sürede işe iade talepli dava açmak zorundadır. Ancak 4857 sayılı İş Kanunu 20. madde ve 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 3. maddesi uyarınca işçi fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk sürecinin anlaşmama ile sonuçlanması halinde ise, arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 2 haftalık süre içerisinde iş mahkemesine başvurularak dava açılmak zorundadır. Bu süre hak düşürücü bir süre olup geçmesiyle işçi feshi kabul etmiş sayılacak ve dava hakkı düşecektir.
İşçinin işe iade talepli davayı açması durumunda mahkeme işe iade davasını kabul edebilir veya reddedebilir.
Yapılan yargılama sonunda işverenin fesih nedeni geçerli ve haklı sebeple yaptığı ortaya çıkarsa ve işe iade talebi haksız bulunursa talep reddedilir.
İş mahkemesindeki yargılama sonunda işe iade talebi haklı bulunmuşsa; işe iade kararının kesinleşmesinden itibaren 10 gün içinde işçi işe başlamak için işverene başvurmalıdır. Aksi takdirde, işverenin feshi geçerli sayılacaktır. İşveren de bu başvuruya 1 ay içinde cevap vermelidir. İşverenin bu noktada seçim hakkı bulunmaktadır. İşçiyi işe başlatabilir veya işçinin boşta geçen süreye yönelik en fazla 4 aylık ücret değerindeki tazminatını, diğer haklarını ve en az 4 en çok 8 aylık ücreti değerinde iş güvencesi tazminatını ödeyerek işçiyi yeniden işe başlatmayabilir.
Sonuç olarak, işçilerin işe iade davası ve şartlarını iyi bilmesi ve bu süreçte hak kaybına uğramamak için uzman bir avukattan yardım alması yerinde olacaktır.